Messy/ Tim Harford

George Packer

• 
  

Daniel Dennett is een bekende en vooral luidruchtige filosoof. Bij het grote publiek maakte hij naam met boeken als Het bewustzijn verklaard (1991) en Darwins gevaarlijke idee (1995). Hij is de bekendste verdediger van het standpunt dat het menselijk bewustzijn ooit volledig natuurwetenschappelijk verklaard zal kunnen worden. We zijn al gewend aan het idee dat er geen fundamenteel verschil bestaat tussen 'dode' en levende materie; net zo zullen we het straks normaal vinden dat bewustzijn voortkomt uit neurochemie. Het 'ik' is niet meer dan een illusie, en nadenken over bewustzijn, over onze geest, zal ons niets leren over wat bewustzijn is. In plaats daarvan moeten we ons verdiepen in de vaardigheden van computers en robots, want dáár ligt de sleutel van het geheim.

Zijn tegenstanders wijzen erop dat hij het vraagstuk ernstig versimpelt. De menselijke geest komt uiteráárd voort uit het brein. Maar dat hoeft helemaal niet te betekenen dat bewustzijn een wetenschappelijk zinloos begrip is. Ons bewuste denken heeft zijn eigen geschiedenis, dynamiek en causaliteit. Wie het bewustzijn negeert, zal het nooit kunnen doorgronden.

Dennett wil daar niks van weten en in Gereedschapskist probeert hij deze complexe filosofische discussie samen te vatten én zijn gelijk aan te tonen. Om dat laatste te bereiken komt hij met gecompliceerde gedachte-experimenten gevuld met supercomputers, denkende robots en zombies. De rest van het in zijn inleiding gepresenteerde 'gereedschap' blijft grotendeels ongebruikt. En door zijn wijdlopige, ploeterende stijl, en zijn neerbuigende bespreking van andere standpunten, krijgt de lezer vooral last van verveling en argwaan. Dennett de drammer wil gewoon gelijk hebben.